Forum Oaza - miejsce spotkania i dialogu religii i kultur Strona Główna Oaza - miejsce spotkania i dialogu religii i kultur
Assalam alaykum!Pokój Wam!Ahlan wa sahlan!Czuj się jak u siebie!Marhaban!Witaj!Tu spotkasz ludzi różnych religii i kultur.Tu prawem jest pokój i szacunek.Tu zdobywamy wiedzę i dyskutujemy inteligentnie i otwarcie,nawet jeśli nasze poglądy są bardzo różne.
 
 FAQFAQ   SzukajSzukaj   UżytkownicyUżytkownicy   GrupyGrupy     GalerieGalerie   RejestracjaRejestracja 
 ProfilProfil   Zaloguj się, by sprawdzić wiadomościZaloguj się, by sprawdzić wiadomości   ZalogujZaloguj 

Wierzenia magiczne w Maghrebie ; artykuł

 
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Oaza - miejsce spotkania i dialogu religii i kultur Strona Główna -> Kultura i społeczeństwo
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
Sahar Al-Lakhistaniyya
Al-Mujahida fi sabil Allah - Inkwizytor
Al-Mujahida fi sabil Allah - Inkwizytor



Dołączył: 27 Maj 2006
Posty: 311
Przeczytał: 0 tematów

Skąd: z Lechistanu

PostWysłany: Sob 21:02, 17 Cze 2006    Temat postu: Wierzenia magiczne w Maghrebie ; artykuł

„Wierzenia magiczne w Maghrebie – magiczne „złe oko” jako najstarsze z wierzeń magicznych”
Autor: Mustafā Ouarāb
Tłumaczenie z jęz. arabskiego: Magdalena Zielińska-Akram (dziękujemy autorce tłumaczenia za jego udostępnienie Smile)

Oko, które zabija
Nierzadko podróżujący drogami maghrebijskimi widzi przed sobą, na tylnej części jadącego przed nim samochodu dostawczego lub ciężarówki, rysunek oka lub dłoni, a obok napis „kij w oko zazdrosnego”. Niektórzy sklepikarze i właściciele domów rysują rękę ze złożonymi lub rozwartymi palcami lub też wieszają podkowę końską na ścianie, natomiast kobiety zawiązują swym córkom na ręce lub na szyi talizman, znany wśród mieszkańców Maghrebu jako hamīsah , a wykonany z dowolnych metali, od tanich do szlachetnych.
Te powszechnie stosowane znaki ukazują różne sposoby zapewniania ochrony przed „złym okiem”. Pokazuje to również, jak bardzo Maghrebijczyk jest przekonany o zdolności spojrzeń innych osób do przyniesienia szkody jemu lub temu, co posiada i lubi (tzw. trafienie okiem).
Oko jest bowiem magicznym ładunkiem niszczącym, który to ładunek nawet nieumyślnie rzucają spojrzenia osób zawistnych i dlatego uczony maghrebijski Ibn Haldun zalicza je do działań wpływających na psychikę, które trafiają człowieka. W swojej słynnej „Muqaddamah” wyjaśnia sposoby „postrzału okiem”, mówiąc: „Wpływ psychiczny tych, co mają złe oko jest taki, że kiedy zaczynają chwalić świadomie posiadających [jakąś rzecz] i chwalą przesadnie, to wynika z tego, że chcą im ukraść to, co chwalą i tym samym [przez zazdrość] powodują zniszczenie rzeczy.”
Rzucający urok wyraża swój podziw, dotyka. Jednym słowem wymienia coś lub kogoś, nawet w myślach, i natychmiast zdrowie tej osoby pogarsza się, a nawet niestety umiera, lub też przytrafia jej się wypadek drogowy. Jeśli natomiast chodzi o zauroczone rzeczy, to one się psują lub rozpadają, jeśli przyglądająca się im lub chwaląca je osoba nie wymówi formuły bi-ismi-Allāh .
Według przekonań Maghrebijczyków, są osoby, których wzrok jest w stanie rozkruszyć kamień. Mają ich jakoby identyfikować wyraźne znaki, takie jak wyłupiaste lub – przeciwnie – głęboko osadzone w oczodołach oczy, na ogół są to kobiety, zwłaszcza starsze. Dlatego też istniał zwyczaj izolowania starszych kobiet podczas szczególnych okazji (np. wesele) – zbierano je osobno, dbano, by jadły oraz były z daleka od młodej pary.

Egoizm
Zwykle to ludzie samolubni, plotkarze i oszuści są posiadaczami złego spojrzenia. Kiedy patrzą na ludzi, ich własne twarze są ponure i zacięte, tacy mają złe oko i powinno się ich unikać.
Przesada w opowieściach o destrukcyjnym wpływie złego oka przechodzi wszelkie granice, a stopień strachu przed chorobą spowodowaną przez złe oko, odbija się na rzeczywistości. Przykładem może być anegdota, którą Edmund Dūtīh zasłyszał podczas wizyty w mieście `As-Sawīrah `Al-Kabīrah (na południowym zachodzie Maroka) na początku ubiegłego wieku: „Mówi się, że jeden z ludzi znanych ze złego wzroku podróżował po wyspie, która znajduje się naprzeciwko tego miasta, zobaczył wielką skałę i krzyknął: <<Ale wielka skała!>>. Wówczas skała wybuchła i pękła pod jego wzrokiem na trzy części.”
Ciekawe jest, że relacjonujący to zdarzenie Dūtīh zaznacza, że nie był osobiście obecny w tamtym momencie, ale widział trzy części rozłupanej skały na wyspie `As-Sawīrah. Z tej ciekawej opowieści można wyciągnąć wnioski o magicznej mocy oka, które jest odpowiedzialne za szkody, które Maghrebijczycy nazywają `al-bās (z sukunem nad literą sīn). Jego niszczące działanie jest szkodliwe nie tylko dla ludzi, ale nawet dla największych kamieni.
Jako że złe oko może wywoływać kłótnie i długie spory, to nasuwa się pytanie: czy należy karać tych, którzy posiadają złe oko? Dowodzi się, że ich wzrok jest „odpowiedzialny” za szkodę ludzi lub rzeczy. Ibn Haldun zauważył, że jest to wynikiem spojrzenia zawistnego, ale niezamierzonego, nierzuconego celowo, by zaszkodzić. Stał on na stanowisku, że nie powinno się obwiniać posiadaczy złego oka i pogląd ten uczony popierał aforyzmem „`al-qātil bi-as-sihr `aw bi-al-karāmat yaqtul wa-al-qātil bi-al-‘ayn lā yaqtul” .
Jednak w opozycji do wyrozumiałości Ibn Halduna, w Maghrebie utrzymywał się surowy przepis prawny, na podstawie którego karano wszystkich, o których wiedziano, że są posiadaczami złego oka. Przepis ten obowiązywał jeszcze nie tak dawno (do końca XIX wieku), a w mocy sędziego było przeprowadzenie dochodzenia, czy obwiniony używa złego oka. Następnie w usta takiej osoby wkładano uzdę i cugle, jak zwierzęciu pociągowemu, by później oprowadzać tego człowieka po ulicach i bazarach miasta, a ktoś prowadził go, ciągnąc za cugle. W powszechnym przekonaniu takie okrutne upokorzenie było gwarancją uwolnienia posiadacza złego oka od niszczącej mocy jego wzroku.

Dłoń Fatimy
„Dłoń Fatimy” nie jest wyrażeniem miejscowym (maghrebijskim), ale jest „wynalazkiem” europejskim, zapożyczonym przed około wiekiem na sławny amulet, któremu w naszym popularnym sformułowaniu nadajemy miano al-hamīsah albo al-hams, a jest on równoznaczny z dłonią o przylegających do siebie ściśle palcach. Amulet ten jest wykonywany ze złota, srebra, kości słoniowej, miedzi lub innych materiałów metalowych i jest zawieszany na widocznym miejscu ciała – najczęściej na szyi, ażeby był w zasięgu wzroku innych i walczył z działaniem każdego złego oka.
G. Harper uważał, że Żydzi maghrebijscy, którzy zajmowali się złotnictwem i handlem wyrobami jubilerskimi odegrali główną rolę w popularyzacji al-hamīsah, a wiara w jego właściwości magiczne jest wspólnie podzielana przez muzułmanów i Żydów maghrebijskich do dnia dzisiejszego. Jest również bardzo stara, jako że jest kilka zabytków archeologicznych, podobnych do „dłoni Fatimy” wśród biżuterii, na która natrafiono na stanowisku archeologicznym Šālah w Rabacie, a które pochodzą z okresu rzymskiego.
Harper uważa, że historia amuletu, znanego pod nazwą „ręka Fatimy” jest pełna sprzeczności. Złe oko jest pojedyncze, podczas gdy palców ręki jest pięć i nie jest możliwe wbicie pięciu palców do jednego oka, a co za tym idzie, brakuje harmonii między praktyką a przesądem. W zamian za to, badacz przedstawia swoją tezę w tej sprawie, którą można streścić, jako lęk Maghrebijczyków przed tymi, których szkodliwego wzroku obawiali się na swoim członku męskim. Mężczyźni mówili bowiem: „ch… w twoje oczy!”. Biorąc pod uwagę swobodę i nieprzyzwoitość tego wyrażenia, to można wnosić, że członek męski porównywali oni do środkowego palca ręki i z tego palca uczynili substytut. Później sprawa ewoluowała poza to, aż do przyjęcia całej dłoni jako amuletu (ochrony) przeciw złemu oku, zastępując palec środkowy.
Jeśli chodzi o Edmunda Dūtīh, to dostrzega on z kolei, że „ręka Fatimy” jest bez wątpienia związana z jednej strony z parą rogów zwierzęcia, a z drugiej strony z podkową końską, innym talizmanem używanym często przeciw właścicielowi złego oka. Wydaje się, że z powodu swego kształtu, funkcji i materiału, z którego jest wykonana, łączy ona w sobie magiczne cechy charakterystyczne dla wielu symboli: rogów, sierpa, dłoni, są to zatem także cechy charakterystyczne podkowy konia, tego oswojonego zwierzęcia, które było święte dla ludów pierwotnych
Jako że pięć palców dłoni jest amuletem, do którego uciekają się po ochronę przed złym okiem, to wystarczy nazwanie go przez rozciągnięcie dłoni lub powiedzenie „hamsah fi ‘aynak” , by zwalczyć działanie złego oka. Stąd Dūtīh uważał po raz kolejny, że słowo hamsah – „pięć” samo przejęło moc magiczną dłoni. Oczywiście, z tego powodu czwartek (piąty dzień tygodnia) stał się odpowiednim we wszystkich krajach arabskiego Zachodu, do odwiedzania grobów świątobliwych mężów , znanych wśród prostego ludu z leczenia i odwracania choroby spowodowanej działaniem złego oka.

Al-Faqīh
Faqīh zajmujący się leczeniem wyróżnia dwa rodzaje poważnych chorób spowodowanych działaniem złego oka: gdy przyczyna uroku jest znana i gdy jest nieznana samemu choremu. Leczenie różni się w zależności od stanu chorego i jest trudniejsze, gdy natura uroku nie jest znana. W tych trudnych okolicznościach faqīh bierze duży kawałek ałunitu , odczytuje nad nim kilka formuł magicznych i obnosi go siedem razy wokół chorego, następnie zaś ciska ten kamień razem z płonącą pochodnią do naczynia, aby chory wypocił się nad nim, a wraz ze zgaszeniem pochodni, gasi się nieznane złe oko.
Jeśli chodzi o sytuację, gdy powód zauroczenia jest znany, wówczas leczenie staje się łatwym celem. Kiedy przyczyna jest znana, wówczas nakazuje się choremu obmycie się, następnie bierze się wodę, w której się mył i wylewa się ją na zauroczonego złym okiem od tyłu, by go uwolnić. As-Suyūtī o cechach leczenia wpływu złego oka, które uważa za „prawdziwe i sprawdzone”, mówi: „Jeśli przyszedł do ciebie zauroczony złym okiem, czy był to mężczyzna, czy kobieta, weź jajko i umieść na głowie zauroczonego, gładź je i obmywaj, mówiąc: <<Qul: huwa Allahu ahad…>> itd. , a także mówiąc: <<W imię Boga, który nie krzywdzi w swoim imieniu żadnej rzeczy na ziemi ani w niebie, on jest wszystko słyszący i wiedzący>>. Wypowiedz tę formułę siedem razy i podaj choremu jajko, na które on dmuchnie i powiedz <<O Boże! O Panie! O Strzegący! O Zabraniający!>> również siedem razy i niechaj on znowu dmuchnie powietrzem na jajko. Potem rozbij jajko do granatowo-czarnej miski, w której jest trochę wody, a wówczas odejdzie od ciebie czarne oko, jeśli Bóg Najwyższy pozwoli.”
Żydzi maghrebijscy podzielali zwyczaje swoich braci muzułmanów, jeśli chodzi o wiarę w moc uleczania złego oka. Przypomnijmy następującą receptę: bierze się garść hummusu i szklankę wody i idzie się, by obmyć schody wejściowe: wrota portu, synagogi (kościoła żydowskiego) i łaźni, używając do tego ubrania zmoczonego tą wodą, następnie zostawia się ziarna hummusu na każdym stopniu i wyciska się wodę z owego ubrania, aby obmyć ciało chorego uzyskaną w ten sposób wodą, która przerwie szkodliwe działanie złego oka.
Opisane wyżej zwyczaje były praktykowane przez kobiety, które ucierpiały z powodu złego oka podczas jednej ze składanych im wizyt, jak również przez mężczyzn, którzy zostali nim dotknięci poza domem. Jeśli chodzi o muzułmanów, to zamienili oni tylko synagogę na meczet, a wrota portu na bramy miasta i wzbogacili dokonanie obrządków o kilka ksiąg magicznych i amuletów, które niewątpliwie zawierały magię.

Ochrona przed złym okiem
Wierzenia magiczne w Maghrebie przepełnione są tym, ile jest niesamowitych sposobów ochrony przed szkodami spowodowanymi przez złe oko. Istnieją zwierzęta posiadające moc ochrony przed złym okiem, jak na przykład żółw lądowy, który jest oswojony i trzymany w domu, żeby swobodnie sobie po nim chodził, a także dzik, którego kły są zawieszane na szyjach ludzi lub koni. Także lewe oko lisa, niedźwiadka lub sarny i innych gatunków zwierząt są wykorzystywane jako amulet, chroniący przed zazdrosnym spojrzeniem.
Maghrebijczycy są przekonani, że kolor czarny zwalcza magię złego oka. Dlatego na czołach lub nadgarstkach swych dzieci zawiązują hamīsah czarnego koloru przy pomocy czerwonej tasiemki, jak również przyczepiają do ubrania niemowląt saszetkę z czarnego materiału, a której jest trochę ałunu, ruty afrykańskiej i ziaren zboża, a także kładą pod ich posłaniem nóż lub saszetkę zawierającą sól, ałun i rutę afrykańską… Jako że wierzą w istnienie posiadaczy złego oka, to jeśli ktoś z obawiających się uroku w wyniku sąsiedztwa znajduje się w zasięgu wzroku osoby posądzanej o posiadanie złego spojrzenia, to rozrzuca on ałun i rutę afrykańską przed progiem swego domu, aby zatrzymać szkodliwe działania spojrzeń posiadacza złego oka i nie pozwolić im „wejść” do domu.
A jeśli posiadacz złego oka jest obecny na weselu, to przyjaciele pana młodego z niecierpliwością czekają, aż odejdzie. Kiedy zaś opuści przyjęcie, jeden z nich biegnie do paleniska, żeby wziąć stamtąd żarzący się węgielek, który następnie wrzuca do naczynia z wodą, mówiąc „Bóg zgasi oczy takiego a takiego tak, jak zgasł ten węgiel”.
Dziewczyna, obawiająca się złego oka, nosi w staniku siedem ząbków czosnku lub trochę soli w podręcznej torebce, z kolei mężczyzna zawiesza sobie na szyi małą hamīsah na złotym łańcuszku lub też nosi razem ze swoimi kluczami miedziany nabój, który został wystrzelony ze strzelby w ostatnią środę miesiąca księżycowego.
Dawniej w niektórych regionach Maghrebijczycy dla ochrony przed złym okiem nosili żywego skorpiona w naczyniu z trzciny i zawieszali je na swoich domach. Jednak sposoby odbicia szkody spowodowanej złym okiem, chroniące przed nim zaklęcia znachorów, rytuały i różne rzeczy, których właściwości ochronne są wykorzystywane przeciw złemu oku są tak liczne, że poprzestaniemy na przytoczeniu jednego z zaklęć, tym bardziej, że inne zwykle bywają tylko jego rozszerzeniem.
Zaklęcie mówi „W imię Boga, stosuję na tobie magię, a Bóg uleczy cię z wszelkich chorób, które cię osłabiają i od każdej istoty lub zazdrosnego oka Bóg cię wyzwoli, w imię Boga, stosuję na tobie magię”. Zaklęcie to często jest wypisane na amulecie, wieszanym na szyi lub jest recytowane podczas okadzania solą. Wypowiada je wówczas faqīh i kładzie prawą dłoń na głowie osoby poszkodowanej złym okiem trzy, pięć, siedem lub dziewięć razy lub też recytuje się je nad wodą, którą następnie faqīh wylewa od tyłu na głowę chorego.

Tatuaż chroniący przed działaniem złego oka
Tatuaż jest jedną z najstarszych praktyk, rozpowszechnioną we wszystkich regionach Maghrebu, a są to rysunki wykonywane na różnych częściach ciała kobiet, w mniejszym zaś stopniu mężczyzn.
Najczęściej wykonywane są tatuaże z henny na dłoniach i stopach, nie są one trwałe, z czasem blakną i ścierają się, tymczasem tatuaż „chirurgiczny” staje się częścią fragmentu ciała, na której został wykonany, na stałe i można go usunąć tylko przy pomocy operacji lub silnych preparatów chemicznych.
Tatuaż, który w niniejszym punkcie omówimy, to tatuaż drugiego typu, który wykonuje się poprzez nakłucie skóry ostrą igłą i narysowanie wzoru geometrycznego. Rankę następnie wypełnia się kuhl oraz proszkiem z kilku sprasowanych roślin. Kiedy rana zaleczy się, w jej miejscu pozostaje trudny do usunięcia ze skóry wzór koloru zielonego lub lekko niebieskiego, przedstawiający różne kształty geometryczne.
Do bliskich nam czasów tatuaż w Maghrebie pełnił różne funkcje społeczne. Najważniejsze z nich to: leczenie niektórych chorób przewlekłych, jak na przykład reumatyzm, a także identyfikacja członków danego plemienia poprzez tatuaże o określonym kształcie na ich twarzach i rękach. Tatuaż jest również zabiegiem upiększającym, którym podkreślają swą urodę zwłaszcza uboższe kobiety.
Jednakże antropologowie i socjologowie uważają, że tatuaż – a zwłaszcza ten, który jest wykonywany na czole, w miejscu zetknięcia się brwi – nie jest tylko „ozdobą biednych”, a także – przede wszystkim – jest podstawą amuletu, chroniącego przed złym okiem, jak uważa na przykład Edmund Dūtīh . Tego typu tatuaż uważany jest, na przykład przez Wastermarka , za namiastkę trzeciego, „magicznego” oka pomiędzy oczami lub może być także zniekształconym wzorem dłoni Fatimy (hamīsah).
Tego rodzaju tatuaż jest nadal wykonywany w wiejskich regionach Maghrebu, z powodu przekonania ludności, że chroni on skutecznie przed złym okiem. W zależności od regionu i kształtu nosi on różne nazwy, spośród których przytoczymy te, które określają wzory najczęściej spotykane. Są to na przykład: markab i nawwālah i inne.
Jak już wspomniano, Wastermark dostrzega w tatuażu na czole namiastkę otwartego oka, w którym kropka naśladuje źrenicę, a kreska nad nią odwzorowuje brew, zatem istotnie byłoby to trzecie oko pomiędzy dwojgiem oczu. Tego rodzaju tatuaż na czole był popularny wśród wielu plemion arabskich i berberskich, takich jak: D(a/u/i)kālah, Banū M(a/u/i)tīr, As-S(a/u/i)rāġnah, Banū M(a/u/i)kīl(a/u/i)d, `Išqīr(a/u/i)n, `Awlād H(a/u/i)rīz, `Ahmar i innych . Taki wzór tatuażu nosi różne nazwy, takie jak: ğadwal / ğ(a/u/i)dūl , h(a/u/i)dādat m(a/u/i)q(a/u/i)s , wardah i inne… Tatuaż ten uważany jest za stale działający amulet, który przyciąga zawistne, szkodliwe spojrzenia i zwalcza ich działanie.


Post został pochwalony 0 razy
Powrót do góry
Zobacz profil autora
valkiria
Poganiacz wielbłądów
Poganiacz wielbłądów



Dołączył: 01 Cze 2006
Posty: 208
Przeczytał: 0 tematów

Skąd: Valhalla

PostWysłany: Nie 9:33, 08 Paź 2006    Temat postu:

Ciekawy artykul Smile. O dloni Fatimy, to slyszalam, ale o tych zolwiach, to mnie zaskoczylo! Wink

Post został pochwalony 0 razy
Powrót do góry
Zobacz profil autora
Nadia
Wielbłąd
Wielbłąd



Dołączył: 07 Paź 2006
Posty: 108
Przeczytał: 0 tematów

Skąd: Wrocław

PostWysłany: Śro 16:56, 11 Paź 2006    Temat postu:

Tia... faktycznie ciekawe Wink

Post został pochwalony 0 razy
Powrót do góry
Zobacz profil autora
Wyświetl posty z ostatnich:   
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Oaza - miejsce spotkania i dialogu religii i kultur Strona Główna -> Kultura i społeczeństwo Wszystkie czasy w strefie CET (Europa)
Strona 1 z 1

Skocz do:  

Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach


fora.pl - załóż własne forum dyskusyjne za darmo
Powered by phpBB © 2001 phpBB Group

Chronicles phpBB2 theme by Jakob Persson (http://www.eddingschronicles.com). Stone textures by Patty Herford.
Regulamin